Gmina Sułów - Obchody 80. Rocznicy pacyfikacji wsi Kitów

Obchody 80. Rocznicy pacyfikacji wsi Kitów

Dnia 06 czerwca 2022 roku odbyły się w Kitowe obchody 80. Rocznicy pacyfikacji wsi Kitów w Gminie Sułów. Chociaż tragiczne wydarzenia miały miejsce dokładnie 11 grudnia 1942 r., to ich upamiętnienie w naszej Gminie  od zawsze obchodzone jest w drugi dzień świąt Zesłania Ducha Świętego...

11 grudnia 1942 r. koło południa Niemcy – funkcjonariusze SS, policji niemieckiej i koloniści z Nawoza  przybyli do wsi Kitów pod pretekstem niedostarczonych kontyngentów rolniczych. Część mieszkańców, szczególnie młodzi mężczyźni, pospiesznie opuściła wieś. Ci, którzy nie mieli na sumieniu zaległych kontyngentów pozostali w domach.

Według relacji świadków, Niemcy początkowo zachowywali się spokojnie, zjedli obiad, a jeden z nich ostrzegł córkę sołtysa nakazując jej ukryć się. Pod wieczór ich zachowanie zaczęło się zmieniać. Wieś została szczelnie otoczona, a w gospodarstwach rozpoczęły się rewizje. Tych, którzy usiłowali stawiać opór zabijano na miejscu. Po pewnym czasie dowodzący pacyfikacją oficer rozkazał przerwać zabijanie i spędzić całą ludność na łąkę, za Łętownią, nieopodal wsi. Osoby niezdolne do poruszania się o własnych siłach były zabijane w domach. Zgromadzonym na łące mężczyznom, kobietom i dzieciom oznajmiono natomiast, że zostali skazani na śmierć za „działalność bandycką”, po czym wszystkich rozstrzelano ogniem broni maszynowej. Później na miejsce kaźni przywieziono jeszcze kilku mężczyzn z innych miejscowości, których również stracono. Rannych dobijali niemieccy koloniści z Nawoza. Zginęło wówczas od 164 do 174 osób (informacje na ten temat są rozbieżne), w tym około 75 kobiet i 28 dzieci poniżej 15 lat. Ocalał sołtys Kitowa, którego oszczędzono po to, by pogrzebał ciała zamordowanych, ocalała też jego córka i dwunastoletnia Anna Pawelczyk, którą od śmierci uratowało ciało matki. Zamordowanych pochowali nazajutrz mieszkańcy Tworyczowa  w zbiorowym grobie, nieopodal miejsca kaźni. Mienie zamordowanych zrabowali „czarni” z Nawoza.

Tegoroczne patriotyczne obchody w Kitowie , w związku z okrągłą rocznicą tragicznych wydarzeń zostały znacznie ubogacone. Uroczystości poprzedzał Bieg Pamięci Ofiar Pacyfikacji, wydarzenie plenerowe, w którym wzięły udział dzieci i młodzież ze wszystkich trzech szkół podstawowych z terenu gminy Sułów. W biegu wystartowało łącznie ponad 150 osób. Jego głównym celem było uczczenie pamięci poległych,  jednocześnie była to okazja, by jeszcze dokładniej zapoznać uczniów z historią tamtych wydarzeń. Każdy uczestnik otrzymał pamiątkowy medal, który w zamyśle organizatorów ma stanowić przypomnienie o tej ważnej dacie i związanych z nią wydarzeniach historycznych.

Po zakończonych zmaganiach sportowych, tradycyjnie już, spod remizy w Kitowie wyruszyła delegacja Straży Pożarnej na czele z Wójtem Gminy Sułów Panem Leonem Bulakiem. Trasa uroczystego przemarszu prowadziła m.in. przez łąki w miejscowości Kitów. Stoi tam krzyż – osadzony dokładnie  w miejscu pacyfikacji. Druhowie strażacy zapalili przy nim znicz, czcząc pamięć ofiar bestialskiego mordu. Następnie delegacja straży udała się do głównego miejsca obchodów – cmentarza, na którym pochowane są ofiary kaźni. Została tam wybudowana kaplica, postawiono pomnik poległych oraz tablicę z nazwiskami pomordowanych.

Rozpoczynając oficjalną część uroczystości, obecne w Kitowie delegacje złożyły przed pomnikiem kwiaty, były to delegacje: Urzędu Gminy w Sułowie, Rady Gminy, Szkół podstawowych z terenu Gminy Sułów, Rodziny Państwa Blejów z Wielkopolski. Ponadto w imieniu Pana Jarosława Stawiarskiego – Marszałka Województwa Lubelskiego, wieniec złożył Pan Mariusz Tłuczek – kierownik Filii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Zamościu, zaś w imieniu Stanisława Grześko – Starosty Zamojskiego kwiaty przy pomniku poległych złożyła Pani Gertruda Miarowska – Radna Powiatu Zamojskiego.

Następnie Pan Wójt Leon Bulak przywitał wszystkich przybyłych i w kilku słowach nawiązał do tragizmu wydarzeń sprzed 80-ciu lat. Po oficjalnym rozpoczęciu obchodów głos zabrali przybyli goście m.in. Rodzina Państwa Blejów, która co roku przyjeżdża na uroczystości z województwa wielkopolskiego. Wręczyli oni  Wójtowi Gminy Sułów piękne podziękowanie dla mieszkańców i samorządu za kultywowanie pamięci historycznej i opiekę nad mogiłami. Wśród przemawiających znalazła się także mieszkanka gminy Pani Cieplak, której mama została osierocona przez hitlerowców w dniu pacyfikacji Kitowa. Jej opowieść wzruszyła obecnych do łez. Przejmujące słowa przesycone żalem i cierpieniem, które naznaczyły jej życie, wypowiedziane przy pomniku poległych zapadły w pamięć każdemu ze słuchaczy.

Miejsce tak ważne dla lokalnej społeczności, jakim jest cmentarz i kaplica w miejscowości Kitów od zawsze objęte było opieką władz samorządowych, przy wsparciu gospodarzy wsi a zatem radnych i sołtysów, ale również przy udziale Szkoły podstawowej w Tworyczowie, która zachowuje to miejsce pamięci w szczególnej pieczy. Podczas przemówienia rozpoczynającego tegoroczne obchody pacyfikacji Wójt Gminy Sułów wspomniał również, że wieloletnie starania o pozyskanie środków na odnowienie tego miejsca pamięci zostały uwieńczone sukcesem. Właśnie w roku bieżącym Gmina Sułów otrzymała dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego na renowację tego miejsca. Licząc łącznie kwotę dofinansowania i wkład własny Gminy Sułów będzie to ponad 100 tysięcy zł. Odnowione zostaną m.in. pomnik, ogrodzenie oraz schody do kaplicy.

Tradycyjnie już obchody pacyfikacji w Kitowie zyskują podniosłą oprawę dzięki akademii słowno-muzycznej w wykonaniu dzieci ze Szkoły Podstawowej w Tworyczowie, która przybliżyła historię wydarzeń z roku 1942. Akademię zapowiedziała Pani dyrektor SP w Tworyczowie Halina Godzisz, zaś opracowanie całości wydarzenia na scenie było efektem pracy Pani Teresy Nawrockiej. Występ najmłodszych niesamowicie chwytał za serce, przypominał, pouczał i sławił naszą Ojczyznę.

 Bardzo ważną częścią obchodów była uroczysta msza św. w intencji pomordowanych, odprawiona przez proboszcza parafii pw. św. app Piotra i Pawła w Tworyczowie – ks. Marka Gudza, wieńcząca tą podniosłą, patriotyczną uroczystość.